|
 |
JAWORZNO
|
 |
Jaworzno jest miastem na
prawach powiatu położonym jest we wschodniej części województwa śląskiego, na
pograniczu regionów Górnego Śląska i Małopolski. Obszar miasta znajduje się w
dorzeczu Wisły, w zlewni rzek: Białej Przemszy, wzdłuż której przebiega północna
granica miasta oraz Przemszy, zamykającej teren Jaworzna od
południowego-zachodu.
Jaworzno zajmuje powierzchnię 152,7 km kw. i należy do jednych z największych
miast w Polsce. Nie tworzy zwartej struktury osadniczej. Dzielnice położone są
promieniście w stosunku do centrum, oddzielone od siebie pasami zieleni. Tworzy
to specyficzny i ciekawy charakter funkcyjno-przestrzenny. Wpływ na taki kształt
miasta miały zachodzące w XX wieku procesy historyczne i zmiany administracyjne
kraju, które spowodowały połączenie w jeden organizm miejski kilku działających
samodzielnie gmin.
 Jaworzno
rozwinęło się na skrzyżowaniu ważnych szlaków komunikacyjnych: drogowych i
kolejowych.
Przez miasto przebiegają: droga krajowa nr 1 Gdańsk - Cieszyn, nr 79 Warszawa -
Bytom, nr 4 łącząca granice państwa (wschód - zachód) Jędrychowice - Korcza,
której odcinek Katowice - Kraków jest płatną autostradą A4.
Stacja Jaworzno - Szczakowa jest jednym z największych w Polsce węzłów
kolejowych i ważnym punktem przeładunku towarów.
Położenie miasta w pobliżu autostrady A-4 spowodowało bardzo dobre połączenie z
międzynarodowym portem lotniczym w Krakowie - Balicach, a poprzez bliskość drogi
krajowej nr 79 z międzynarodowym portem lotniczym Katowice - Pyrzowice.
Warto zobaczyć
Do najbardziej interesujących pamiątek przeszłości w Jaworznie należy
zaliczyć:
Budynek dawnej rzeźni z końca XVIII w. w Ciężkowicach (zabytek techniki)
Kolegiata Św. Wojciecha i Katarzyny z XVI w.
Kościół Podwyższenia Krzyża Świętego w Jeleniu z XVII w.
Studnia w Jeleniu z XVII w.
Cmentarz pechnicki z XVIII w.
Kapliczki z XIX w.
Zespół willowo – parkowy przy ul. Grunwaldzkiej z XIX w.
Budynek przy ul. Mickiewicza 2 – Miejskie Centrum Kultury i Sportu (dawna
siedziba Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”) z XIX w.
Cmentarz Żydowski przy Al. Piłsudskiego z XIX w.
Zabudowa dawnej Huty Szkła Jaworzno – Dąbrowa Narodowa z XX w.
Zabytkowe kapliczki, kościoły i cmentarze
W mieście i jego najbliższej okolicy zachowało się ok. 40 przydrożnych kapliczek
pochodzących przeważnie z ubiegłego stulecia. Jaworznianie wznosili je w
podzięce za szczęśliwy powrót z wojny czy powstania lub ucieczkę z niewoli.
Wewnątrz umieszczano najczęściej figury Matki Boskiej i Świętych: Franciszka,
Jana Nepomucena, Jana Kantego.
Wśród zabytkowych kościołów i cmentarzy należy wymienić:
Kościół św. Elżbiety Węgierskiej w Szczakowej, powstawał w latach 1890–1903 na
podstawie dekretu doktora praw hr. Ponińskiego za zgodą cesarza Franciszka
Józefa. Utrzymany jest w stylu neogotyckim, zbudowany z cegieł i kamienia
wapiennego, w formie krzyża. W kościele znajduje się grota Matki Bożej z
Lourdes.
Kościółek na Górze Piachu. Zbudowany w 1815 roku. Posiada dwuspadowy dach.
Wewnątrz znajduje się ołtarz i ławki.
Kościół parafialny w Ciężkowicach. Budowę kościoła rozpoczęto w 1933 roku, a
ukończono w 1978 roku. Usytuowany jest na wzniesieniu, gdzie w XV wieku
znajdowała się stara osada. Kościół zaplanował wybitny pleban, architekt ksiądz
Andrzej Mroczek.
Kościółek w Dębie. Często nazywany jest przez mieszkańców kapliczką Batorego.
Kościółek został spalony przez Szwedów w 1656 roku. Został odbudowany i
rozbudowany w 1920 roku. Obecnie należy do parafii w Libiążu.
Krzyż „Stojałowczyków” na Równej Górze. Przy tym krzyżu, który dobrze widać od
strony Rogatki, wielokrotnie organizował swe wiece górnicze ksiądz Stanisław
Stojałowski. Krzyż postawili górnicy w 1921r. na cześć ks. S. Stojałowskiego.
Murowany krzyż braci Pytlów na Równej Górce. Znajduje się on poniżej krzyża
księdza Stojałowskiego (w stronę Wilkoszyna). Postawiony został w 1922 roku
przez górników jako krzyż dziękczynny dla braci: Jana i Ludwika Pytlów, którzy
zginęli w kopalni.
Parafialny cmentarz z 1920 roku w Byczynie Powstał w 1920 roku w dzielnicy „Nad
Potokiem”. Na cmentarzu pochowanych jest kilku żołnierzy poległych w Byczynie w
pierwszych dniach września w 1939 roku.
Cmentarz parafialny w Ciężkowicach. Zaciszny i zadbany cmentarz. Posiada wiele
grobów o wyszukanej formie. Zaplanował go ks. Mroczek.
Cmentarz parafialny w Szczakowej. Cmentarz pochodzi z 1790 r. Potem po
wytoczeniu nowych ulic: Polnej i Batorego przestał on istnieć. Około 1815 r.
powstał cmentarz przy ul. Sobieskiego i Jaworowej, w jego najstarszych częściach
można spotkać groby Austriaków, którzy zmarli w latach 1860 – 1918.
Cmentarz pechnicki Cmentarz powstał w 1830r. i od tej pory chowano tam zmarłych
Jaworznian. Przed bramą wejściową, na małym przycmentarnym placyku, pochowanych
jest 147 radzieckich żołnierzy, którzy polegli w dniach od 17 do 25 stycznia
1945 roku podczas wyzwalania Jaworzna. Na cmentarzu znajduje się wiele
zabytkowych figur nagrobnych.
MINI GALERIA
Źródło:
http://www.jaworzno.pl/nasze-miasto
|
