Świdnica- panorama miasta
PRADZIEJE
Korzystne warunki naturalne i dogodne położenie sprawiły, że okolice
Świdnicy zostały zasiedlone już w neolicie (4500-1800 lat p.n.e). W
okresie wczesnego średniowiecza rejon ten był zamieszkiwany przez
słowiańskie plemię Ślężan. Ok. 990 r. Śląsk został zajęty przez
księcia Polan Mieszka I i przyłączony do Polski.
OKRES PIASTOWSKI (990-1392)
Świdnicę po raz pierwszy nazwano miastem (civitas) w dokumencie z
1267 r. Nie znany jest dokument lokacyjny, ale przypuszcza się, że
Świdnica została miastem ok. 1250 r. W tym okresie Świdnica należała
do Księstwa Wrocławskiego. Właśnie wrocławski książę Henryk IV,
zwany Prawym, nadał miastu dwa przywileje, które pozwoliły na
burzliwy jego rozwój. Było to prawo szrotu (1278 r.) i prawo mili
(1285 r.) Po bezpotomnej śmierci Henryka IV Świdnica wraz z częścią
Księstwa Wrocławskiego przypada w 1290 r. Bolkowi I Surowemu, który
podniósł miasto do rangi stolicy księstwa. Książę ten stał się
protoplastą dynastii Piastów świdnickich. Na początku XIV w. miasto
posiadało już mury obronne z sześcioma bramami, kościół parafialny i
dwa klasztory. W 1285 r. w Świdnicy funkcjonował cech piekarzy,
tkaczy, garncarzy, szewców, kuśnierzy i krawców. W 1308 r., siedem
lat po śmierci ojca, pełnię władzy przejął najstarszy syn Bolka I,
Bernard. Mając jednak dwóch braci, zmuszony był podzielić księstwo
na trzy części. Ponownie ziemie częściowo zjednoczył i z czasem
znacznie powiększył jego syn Bolko II Mały, panujący w latach
1326-1368. Pod koniec swoich rządów był najpotężniejszym władcą na
Śląsku, a ziemie Księstwa Świdnicko-Jaworskiego rozciągały się od
Dzierżoniowa i Niemczy aż po Łużyce. W 1353 r. Bolko II zawarł z
królem Czech Karolem Luksemburgiem układ sukcesyjny, w którego
rezultacie Księstwo Świdnicko - Jaworskie po śmierci w 1392 r. wdowy
po Bolku II – Agnieszki przeszło pod panowanie czeskie. Niemal równo
stuletni okres panowania Piastów świdnickich był dla miasta okresem
burzliwego rozwoju. Świdnica szeroko słynęła z produkcji doskonałego
piwa, sukna i noży. Miastem rządziła rada miejska, na czele której
stał burmistrz. Nie zawsze jednak wszystko szło pomyślnie – tok
życia zaburzany był wielkimi klęskami żywiołowymi (w pożarze w 1313
r. miało spłonąć całe miasto z wyjątkiem dwóch kościołów) oraz
niepokojami społecznymi i wojnami. Mimo wszelkich nieszczęść miasto
rozwijało się i zwiększało swoje znaczenie. Pod koniec XIV w.
liczyło ok. 6.000 mieszkańców.
Muzeum Broni i Militariów
OKRES CZESKI I
AUSTRIACKI (1392-1740)
Zmiana przynależności państwowej nie miała wpływu na gospodarkę.
Nadal kwitło rzemiosło i handel. W 1429 r. Świdnicę próbowali zdobyć
husyci, jednak mieszczanie nie dopuścili do opanowania przez nich
miasta. Pod koniec XV w. Śląsk dostał się przejściowo pod panowanie
króla węgierskiego Macieja Korwina. W 1471 r. w mieście działało aż
50 cechów, zrzeszających wielu rzemieślników o różnych
specjalnościach. Prawie trzysta domów posiadało prawo warzenia piwa.
Funkcjonowało kilka młynów zbożowych i od końca XV w. jeden
papierniczy. W Świdnicy odbywały się wielkie, znane nie tylko na
Śląsku, targi bydłem i chmielem. Po bitwie w 1526 r. pod Mohaczem,
gdzie w walce z Turkami zginął król Czech i Węgier Ludwik
Jagiellończyk, cały Śląsk przeszedł pod panowanie domu Habsburgów.
Śląsk nadal jednak pozostał krajem Korony Czeskiej. W pierwszym
stuleciu rządów Habsburgów zaszły duże zmiany w życiu społecznym.
Reformacja spowodowała, że większość mieszkańców przeszła na
wyznanie ewangelickie. Spowodowało to przejęcie przez nich
większości kościołów, w tym również kościoła parafialnego. W
kolejnym stuleciu wybuchła wojna trzydziestoletnia (1618-1648). W
jej efekcie cały Śląsk uległ niemal całkowitemu spustoszeniu.
Świdnica, po wielokrotnych oblężeniach, pożarach i przemarszach
wojsk została kompletnie zrujnowana. W 1633 r. w wyniku zarazy
zmarło w mieście 17 tys. osób. W roku zakończenia wojny w Świdnicy
było 118 mocno uszkodzonych domów zamieszkałych przez ok. dwieście
osób. Jeszcze w trakcie wojny władze cesarskie zainicjowały szeroko
zakrojoną akcję rekatolicyzacji mieszkańców, w której niepoślednią
rolę grały brutalne działania prawne i administracyjne. Zniszczenia
wojny trzydziestoletniej spowodowały załamanie gospodarki miasta.
Mimo postępującej odbudowy Świdnica nigdy już nie odzyskała tak
wysokiej rangi, jaką miała wcześniej.
Katedra, fot.M. Barcicki
OKRES PRUSKI I NIEMIECKI (1740-1945)
Rozpoczął się wojną między Austrią i Prusami. W wyniku pięcioletnich
działań prawie cały Śląsk wcielony został do państwa pruskiego. Już
wkrótce decyzją króla Fryderyka II powstała twierdza świdnicka (wg
projektu generała Corneliusa de Walrave). W latach 1748-1754
przebudowano dotychczasowe fortyfikacje i stworzono nową zewnętrzną
linię umocnień składającą się m.in. z pięciu fortów i czterech redut.
W latach wojny siedmioletniej (1756-1763) wrogie armie czterokrotnie
oblegały miasto, za każdym razem je zdobywając. „Zaowocowało” to
zniszczeniem ponad dwustu domów i uszkodzeniem prawie czterystu. Po
zakończeniu działań znaczne środki wydatkowano na wzmocnienie
twierdzy. Wszystko to wpłynęło na zahamowanie rozwoju miasta.
Dopiero reformy gospodarcze okresu wojen napoleońskich spowodowały
pewne ożywienie. Pierwsze manufaktury powstawały już pod koniec
XVIII w., jednak dopiero skasowanie twierdzy w 1866 r. wpłynęło
znacząco na rozwój przemysłu. Powstało wiele małych zakładów
przemysłowych. Już w 1844 r. do miasta doprowadzono linię kolejową z
Jaworzyny Śl., później do Dzierżoniowa (1855 r.) i Wrocławia (1898
r.). Równocześnie zbudowano komunalne zakłady usługowe: gazownię
(1863 r.), nową wieżę ciśnień (1876 r.) i elektrownię (1907 r.).
Miarą rozwoju jest wzrost liczby ludności – z ok. 15 tys. w 1852 r.
do ponad 28 tys. w 1900 r.
Rynek Fontanna z Atlasem- fot. T. Pietrzyk
TERAZ ŚWIDNICA (od 1945 r.)
Już wkrótce po zakończeniu działań wojennych do miasta przybyła
polska grupa operacyjna. W imieniu władz dokonała ona przejęcia i
inwentaryzacji majątku poniemieckiego oraz rozpoczęła organizowanie
lokalnej administracji. Ludność niemiecka została wysiedlona, a na
jej miejsce napłynęli osadnicy polscy (przeważnie z terenów
Małopolski oraz z kresów wschodnich). Samo miasto nie poniosło
większych strat w wyniku wojny, co ułatwiło późniejsze jego
zagospodarowanie. Uruchamiano zakłady przemysłowe, otwierano szkoły
i organizowano życie kulturalne. W okresie powojennym znacznie
rozbudowano przemysł świdnicki, wybudowano nowe, duże osiedla
mieszkaniowe. Dnia 1 stycznia 1999 roku Świdnica stała się stolicą
powiatu, a w 2004 siedzibą Diecezji Świdnickiej. Decyzją Ojca
Świętego Jana Pawła II, pierwszym Biskupem Świdnickim został Ks.
Prof. Ignacy Dec.
Rynek nocą
Ciekawostki
W Świdnicy znajduje się unikatowe na skalę
europejską Muzeum Dawnego Kupiectwa oraz jedyne w
Polsce prywatne Muzeum Broni i Militariów. W
Świdnicy urodzili się i mieszkali m.in. słynna astronom
Maria Kunic, legionista i autor wielu polskich pieśni
patriotycznych Mieczysław Kozar-Słobódzki, jeden z
ojców współczesnej dermatologii Albert Neisser a
także Manfred von Richthoffen - słynny "Czerwony Baron"
- as lotnictwa z czasów I wojny światowej.
W Świdnicy powstała pierwsza na kontynencie
europejskim rakieta tenisowa. Piwo
świdnickie eksportowano w XIII do wielu krajów europejskich,
czego śladem są istniejące "Piwnice Świdnickie" we
Wrocławiu, Lwowie, Krakowie, Heidelbergu i włoskiej Pizie.
Park Centralny
Źródło:
http://www.um.swidnica.pl/news.php
