1850 LAT

Z lat dziecinnych pamiętam dokładnie huczne obchody 1800 lecie istnienia miasta Kalisza udokumentowanych w najstarszych kronikach światowych.
Dlaczego ponownie o tym piszę. Otóż na ostatniej folkloramie na wystawie prezentowano najstarsze miasta w Polsce które długowiecznością nie sięgają nawet do kostek Kaliszowi.
Również w wydaniach polish winnipeg .com prezentowane były różne polskie miasta ale nie kojarzę sobie miedzy nimi Kalisza.

W tym roku znowu okrągła rocznica 1850 lat istnienia Kalisza.
Warto również pamiętać iż w Kaliszu mieszkali i tworzyli, Adam Asnyk, Maria Konopnicka, Maria Dąbrowska ( „Noce i dnie” – akcja dzieje się w Kaliszu ) oraz podróżnik i geograf Stefan Szolc-Rogoziński, a także twórca Polskiego Teatru Narodowego Wojciech Bogusławski.
Kaliski teatr istnieje już 210 lat. Miasto 110 000 mieszkańców, miasto wielu kościołów i mostów ponieważ przez Kalisz przepływa Rzeka Prosna ze swoimi odnogami, Kanałem Bernardyńskim i Kanałem Rypinkowskim oraz rzeka Swędrnią. W Kaliszu powstał pierwszy w Polsce most żelazny.
Pierwsze wzmianki na temat Kalisza znalazły się w Zarysie geografii Klaudiusza Ptolemeusza pochodzące ze 142 – 147 roku naszej ery. JAP
Kalisz jest najstarszym miastem na ziemiach polskich; w tym roku 2010 święcił uroczyście 1850-lecie swojej udokumentowanej historii.
Tyle właśnie wieków minęło bowiem od czasu, gdy starożytny geograf Klaudiusz Ptolemeusz odnotował istnienie na ziemiach polskich osiedla pod nazwą Kalisia. Następne wzmianki pisane o nim zaczną się pojawiać dopiero po upływie tysiąca lat, ale intensywne poszukiwania archeologiczne prowadzone po II wojnie światowej potwierdziły wiarygodność starożytnego przekazu. Odkryły one w okolicach Kalisza ślady osadnictwa sięgającego aż po epokę brązu (XVII-VII w. p.n.e.).
We wczesnej epoce żelaza (około 700-400 lat p.n.e.) istniały na obszarze dzisiejszego miasta co najmniej dwie zwarte osady mogące nosić tę nazwę. Pochodzi ona od źródłosłowu "kał", w znaczeniu: błoto, bagno, od którego wzięło zresztą na obszarze ziem polskich swą nazwę wiele miejscowości, jak np. Kałek, Kaliska, Kaliszcze, Kalsko itp.

Nazwy te nawiązują do terenu, na którym powstały dane osady. Tak było i w przypadku Kalisza, położonego w podmokłej dolinie Prosny. Narzekania na błotniste drogi prowadzące przez Kalisz częste były zresztą także i w czasach późniejszych. Dotyczyło to szczególnie wiosennych roztopów. Niemniej jednak okolica była tu na tyle dostępna, że mogła funkcjonować względnie łatwa przeprawa przez rozlewiska Prosny.
Liczne znaleziska świadczą też o rozwoju kaliskiego zespołu osadniczego w I tysiącleciu n.e. Udokumentowane zostało istnienie luźnych osad na gruntach Majkowa, Tyńca, Dobrca oraz wsi sąsiednich. Zakładano je najczęściej na piaszczystych wzniesieniach w dolinie Prosny, z reguły u ujścia jej dopływów: Pokrzywnicy, Swędrni. Archeolodzy wskazują na gęstość sieci dróg w tej okolicy, wśród których "szlak bursztynowy" wiodący z imperium rzymskiego na wybrzeża Bałtyku odgrywał największą rolę. Ciągłość osadnictwa w okolicy Kalisza, także po upadku starożytnego Rzymu, potwierdzają jednoznacznie najnowsze badania archeologiczne. Początki osady odsłoniętej niedawno przy ul. Wydarte datowane są na VII w .n.e., choć jej rozkwit przypadł dopiero na początek następnego tysiąclecia.
Mieszkańcy tych osiedli żyli głównie z rolnictwa; we wcześniejszych wiekach także łowiectwo odgrywało znaczniejszą rolę, później wzrosło znaczenie hodowli. Znane były również zajęcia rzemieślnicze: tkactwo, kowalstwo, garncarstwo. Zapewne i wymiana handlowa musiała być dla Kalisza źródłem dochodów. W każdym razie liczne znaleziska monet świadczą, że osada była często odwiedzana przez obcych kupców. Sensacją stało się znalezienie w 1927 r. w Zagorzynku "skarbu" zawierającego około 20 kg srebrnych monet rzymskich z II i III wieku naszej ery.

Teatr

Pod koniec I tysiąclecia Kalisz był osiedlem otwartym nie posiadającym urządzeń obronnych. Sytuacja uległa stopniowo zmianie w końcu IX w., gdy w miarę wzrostu znaczenia strategicznego otwarte skupisko osadnicze przekształciło się w osadę grodową. Najstarszy gród był usytuowany na tzw. Zawodziu, obok istniejącego tam już osiedla, któremu przypadła funkcja podgrodzia. W X wieku gród został otoczony wałem obronnym. W pobliżu grodu rozwinęła się otwarta osada targowa, stanowiąca zarazem skupisko rzemieślnicze i nabierająca stopniowo cech "miejskich". Nadal jednak podstawową rolę w życiu mieszkańców kaliskiego kompleksu osadniczego odgrywało rolnictwo. Uprawiano wszystkie znane gatunki zbóż. Posługiwano się żarnami obrotowymi. W użyciu były też różnorodne narzędzia żelazne, wytwarzane na miejscu, na co wskazują zachowane szczątki pieców hutniczych. Znaleziony na terenie miasta bogato wyposażony grób kowala świadczy, że zawód ten cieszył się dużym powodzeniem. O poziomie życia mieszkańców osady mówią też inne pozostałości grobowe z końca pierwszego tysiąclecia, wśród których występują także różne przedmioty i ozdoby z importu. W ogóle bogate znaleziska monet z X-XI wieku wskazują na znaczenie Kalisza jako centrum rynku regionalnego.
Kolejna informacja o Kaliszu dotyczy 1106 r. Pochodzi ona z powstałej w pierwszej połowie drugiej dekady XII wieku "Kroniki" Galla Anonima i związana jest z opisem bratobójczych walk toczonych jesienią lub zimą 1106/1107 roku przez synów zmarłego cztery lata wcześniej księcia polskiego Władysława Hermana - Zbigniewa i Bolesława Krzywoustego. W księdze II ten benedyktyński zakonnik z prowansalskiego St. Gilles, przybyły na nasze ziemie najprawdo-podobniej z opactwa Somogyvar na Węgrzech, napisał o tych, prawie współczesnych mu wydarzeniach, że:"...Bolesław atoli spiesznie przybył pod Kalisz, a napotkawszy tam na opór garści wiernych Zbigniewowi w kilku dniach ten gród zajął...".
W 1193 w kolegiacie św. Pawła Apostoła został pochowany książę kaliski Mieszko Młodszy, w 1195 książę kujawski Bolesław Mieszkowic, w 1202 książę zwierzchni Polski Mieszko III Stary.

Kalisz - młode duchem najstarsze miasto w Polsce
Kalisz to ponad 100-tysięczne miasto położone w dolinie Prosny, w południowo-wschodniej części Wielkopolski; drugie pod względem wielkości oraz potencjału gospodarczego, społecznego i kulturalnego w województwie. Za sprawą greckiego geografa Klaudiusza Ptolemeusza, uznawany jest za najstarsze miasto w Polsce. Kaliszanie obchodza wspaniały jubileusz pod nazwą „Kalisia 18,5", potwierdzający ponad 1850 lat historii tego pięknego miasta.
Kalisz był istotnym ośrodkiem handlowym na słynnym Szlaku Bursztynowym - jednym z najważniejszych traktów kupieckich, łączącym Imperium Rzymskie z Morzem Bałtyckim. Należał również do najważniejszych grodów w Polsce piastowskiej, stąd największą atrakcją turystyczną i edukacyjną miasta jest Rezerwat Archeologiczny „Kaliski Gród Piastów" na Zawodziu. Z pobliskiej przystani można wybrać się na rejs po Prośnie zrekonstruowaną słowiańską łodzią Św. Wojciecha.

Na Zawodziu odbywają się barwne biesiady piastowskie, pokazy walk rycerskich oraz wczesnośredniowiecznego rzemiosła.

Ratusz

Śródmieście zachęca do spacerów. Wokół kaliskiego rynku na gości czekają liczne kafejki i restauracje. Z wieży ratuszowej turyści mogą podziwiać wspaniałą panoramę miasta, obejmującą miejscowe perły zabytkowej architektury: Most Kamienny, dawny Pałac Gubernatorski (obecnie siedziba Starostwa Powiatowego), Rogatkę Wrocławską, fragmenty średniowiecznego muru obronnego z basztą zwaną Dorotką, a przede wszystkim kaliskie kościoły, na czele z Katedrą Św. Mikołaja.

Na obrzeżach pięknego parku miejskiego, w wodach rzeki Prosny malowniczo odbija się gmach Teatru im. Wojciecha Bogusławskiego.

Ponad 200-letnia tradycja kaliskiego teatru sprawiła, że dziś należy on do najlepszych w Polsce. Równie wysokie recenzje zbiera Filharmonia Kaliska. Wśród najważniejszych cyklicznych wydarzeń kulturalnych kaliszanie z dumą wymieniają Kaliskie Spotkania Teatralne, Międzynarodowy Festiwal Pianistów Jazzowych czy Międzynarodowy Festiwal Artystycznych Działań Ulicznych „La Strada".
Kalisz staje się znaczącym ośrodkiem kształcenia. PWSZ - pierwsza samodzielna uczelnia w najstarszym mieście w Polsce - ponosi niejako największą odpowiedzialność za integrację środowiska akademickiego w Grodzie nad Prosną. Na jej działania w tym zakresie zwrócone są oczy parlamentarzystów Ziemi Kaliskiej, włodarzy miasta, przedstawicieli grup społecznych i wreszcie samych żaków - zarówno Kaliszan, jak i osób, które przybyły studiować do naszego miasta z najdalszych zakątków Polski.


Opracowanie Jan A Pecold